ԱՐԿԱԴԻ ԾԱՏՈՒՐՅԱՆԻ ԿԵՍԴԱՐՅԱ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ

Օրերս <<Սյունյաց երկիր>> պարբերականը հատուկ թողարկումով անդրադարձել է մեր հայրենակից, ՀԳՄ Սյունիքի մասնաճյուղի նախագահ Արկադի Ծատուրյանի կեսդարյա ստեղծագործական ճանապարհի գնահատությանը: Ինչպես թերթի մյուս հատուկ համարները՝ նվիրված գրականության ու մշակույթի մեծերին, այս թողարկումը նույնպես ընտրանյութով, որակով, մնայունն ու արժեքավորը տեսնելու-գնահատելու անխախտ սկզբունքով, նպատակով, թե ինչու՞ է ստեղծվում և ու՞մ է հասցեագրվում, բացառիկ է և կապրի ի՛ր ժամանակի, ինչու չէ, նաև պատմության մեջ:

Արկադի Ծատուրյանի բազմաշնորհ ու բազմավաստակ անունը ծանոթ է յուրաքանչյուր գրասեր սյունեցու:

ՌՇՏՈՒՆԻ ԽՈՒՐՇՈՒԴՅԱՆ / Պատմվածքներ

Ռշտունի Խուրշուդյանը ծնվել է 1954 թվականին Գորիսում: 
Իբրև գրողի նկարագիր՝ ինքնատիպ երևույթ է Սյունյաց գրական դաշտում: Գրել սկսել է 1980-ականներից: Նրա ստեղծագործական աշխարհը առանձնանում է իմաստային հարստությամբ, ասելիքի նպատակաուղղվածությամբ, պատկերաստեղծման ու կերպարակերտման բարձր արվեստով: Գրական նախասիրությունը պատմվածքի ժանրաձևն է: Պատմվածքներից տպագրվել են <<Զանգեզուր>>, <<Սյունիք>>, <<Բանբեր Գորիսի>>, <<Սյունյաց երկիր>> և այլ պարբերականներում, <<Գրական Սյունիք>> անթոլոգիայում: Առանձին ժողովածուով դեռևս չի ներկայացել ընթերցողին: Ստորև ներկայացվող <<Լույսի շուշաններ>> և <<Հացի համը>> պատմվածքները, որոնց ընթերցողը ծանոթ է մամուլից, հոգեբանական խտացումների փայլուն նմուշներ են, մնայուն արժեքներ մեր արձակագրության մեջ: 

Լ Ո Ւ Յ Ս Ի    Շ Ո Ւ Շ Ա Ն Ն Ե Ր

Այդ ժամանակ ես տասնչորս տարեկան էի:

Ամռան վերջերին, երեկոյան, երբ գյուղին փարվում էր աղջամուղջը, և լուսինը, աստիճանաբար գունատվելով, երկնակամարում ցցում էր իր դեղնած սեխակտորը, մեր գոտիների տաքացած շրմփոցներից խախտվում էր գյուղի հովվերգական անդորրը, և կալի մոտ օր օրի փքվող բուրավետ խոտադեզերը ասես բռնկվում էին չարացած ճտճտոցներով:

ՍՈՒՐԵՆ ԱՅՎԱԶՅԱՆ / Իմ պարտեզում

Հատված Ս.Այվազյանի <<Ասուր, հե՜յ Ասուր>> ինքնակենսագրական վեպից

Մեր հին գյուղը հազարամյակների պատմություն ուներ. քանդեցին, բարձրացան սարահարթ: Վերացրին մի հին, հարուստ պատմություն, որ մնաց Ձորում, ապրածների սրտերի, հիշողությունների մեջ և կմնա այնքան, ինչքան նրանք կլինեն: 

Ձորի մեր տունը, ինչպես բոլոր տները, մի ուրիշի տան վրա էր: Այսինքն՝ այդ ուրիշի տան կտուրը մեր տան բակն էր: Երբ ես փոքր էի, ուզեցի, որ մեր տան առաջ պարտեզ ունենանք: Պարտեզում ծաղիկներ լինեն, ծառեր ու մեծ ընկուզենի, որ ընկերներիս հետ պահմտոցի խաղամ՝ թաքնվեմ նրա թանձր սաղարթների արանքում: Որ ամռանը, լուսնյակ գիշերներին, նստենք նրա տակ և, ծաղիկների հոտը շնչելով՝ նայենք աստղերին, երազենք ու զարմանանք: Որ այդ ընկուզենու տակ, մեզ հետ նստի և ջաղացպան Ներսեսը՝ պատմություններ անի, մենք էլ լսենք ու չհագենանք: 

Մի օր մտածեցի ու գտա, որ կարելի է այդպիսի պարտեզ ունենալ:

ԼԻԼԻԹ ԹՈՒՆՅԱՆ / Գեղարվեստական ժամանակի ու տարածության դրսևորման ձևերը Համաստեղի արձակում*

Համաստեղի գեղարվեստական արձակում ժամանակն ու տարածությունը հանդես են գալիս մի կողմից իբրև կառուցվածքային նշանակություն ունեցող կատեգորիա, մյուս կողմից՝ իբրև հեղինակի գեղագիտական վերացարկման արդյունք:

Գեղարվեստական գրականության մեջ ժամանակի և տարածության փոխադարձ կապը Մ. Բախտինն անվանել է քրոնոտոպ (հունարենից բառացի թարգմանությամբ նշանակում է` ժամանակատարածություն), որը <<որոշում է գրական ստեղծագործության գեղարվեստական միասնականության կապերը իրական դեպքերի հետ>>[1]:

Առաջինը գերմանացի քննադատ Գ. Լեսսինգն իր հայտնի <<Լաոկոոն կամ գեղանկարչության և բանաստեղծության սահմանների մասին>> աշխատության մեջ անդրադարձավ ժամանակի և տարածության միասնականության խնդրին, արվեստի երկերը բաժանեց` ըստ իրենց ժամանակային և տարածական հատկանիշների:

ԱՐԿԱԴԻ ԾԱՏՈՒՐՅԱՆ / Ծիծաղում է Խնձորեսկը

Հեղինակի կողմից

<<Այս գիրքը ստեղծել  են խնձորեսկցիները, որոնք հնուց ի վեր հայտնի են եղել իրենց սրամտությամբ, զվարճախոսությամբ, խոսքը կատակով համեմելու նախանձելի կարողությամբ: Ժողովուրդը դարեր շարունակ ստեղծագործել է, ժամանակների հետ բյուրեղացել է նրա միտքը, հարստացել, ստացել նոր իմաստ ու բովանդակություն: Գրքում տեղ են գտել ժողովրդի կողմից ստեղծված իմաստասիրական, կենցաղային-ընտանեկան, հասարակական-քաղաքական բնույթի շատ կատակներ ու խոսքեր, որոնք իրենց արդիականությունը պահպանել են մինչև այսօր: ... Խնձորեսկը սրամիտների ու զվարճախոսների պակաս չի զգացել:

ՍՈՒՍԱՆՆԱ ՄԻՆԱՍՅԱՆ / Սեպտեմբերյան ղողանջներ

Պէտք է հայ մանուկը յանձնել միայն հայ դպրոցին: (Արամ Ա. կաթողիկոս ) 

Դպրոցական եմ դարձել

Մեր դպրության դարբնոցում

Կրկին տոն է, ցնծություն,

Պայծառ արև, ուրախ դեմքեր,

Սեպտեմբերի մեկն է եկել:

Մեր դպրության դարբնոցում

Կրկին զանգերն են ղողանջում,