14.02.2016

ԳԱՐԵԳԻՆ ՆԺԴԵՀ / «Հայ Մտածումի եւ Զգացումի բոլոր ճամբաների վրայ նրան առաջնորդեց Ցեղի Ոգին...»

ՑԵՂԻ ՈԳՈՒ ՇԱՐԺԸ
ԱՎԵՏԻՍ ԱՀԱՐՈՆՅԱՆ

Ի՞նչ արժէ հանճարը, երբ նրան կը պակասէ մեծ սիրտը, երբ իր ողիմպիական մեծութեան մէջ նա անկարեկիր է, անխռով, պաղ: Անարժէք չէ՞ դա, երբ իր խօսքն իշխանութիւն չունի հոգիների վրայ եւ չի նպաստեր իր ժողովրդի հոգեւոր ինքնակառուցումին, երբ իր ցեղի ճակատագրի գերզգացողութիւնը չունի, եւ չի սնուցաներ իր ցեղի յաւիտենականութեան ձգտումը:
Միեւնոյն չէ՞, կայ թէ չկայ նմանը, երբ իր շրթունքներին ցեղի խօսքը չէ, եւ չգիտէ վերադաստիարակել, արիացնել ու վարել զանգուածները. երբ անզօր է ինձ, ձեզ եւ հազարներին զինուորագրել տալ մի մեծ ու արդար դատի եւ կարիքի դէպքում, իր ժողովրդի ծոցէն շանթանման հերոսներ քամել:
Արդարեւ, ի՞նչ արժէ հայ հանճարը, եթէ նա հոգետոհմութիւն չունի իր ցեղի անցեալ առաջնորդների հետ, երբ չունի եօթնիցս երջանկալի գիտակցութիւնը, թէ ինքը եղբայրն ու ցեղակիցն է Մեծն Տիգրանի եւ Աւարայրի անմահ Սպարապետի:
Ի՞նչ շահ նմանէն, թէկուզ նա մեծ արուեստագէտ լինի եւ արդար հպարտանքով կարողանայ ասել իր մասին. Արուեստը` դա ես եմ:
Արդեօք օրհնաբե՞ր է դա, չգիտեմ. քաջ գիտեմ, սակայն, որ նմանը պիտի չդառնար Ահարոնեան` հոգեւոր առաջնորդը, տրիբունը եւ մարգարէն իր ժողովրդի:
Ամէն անգամ, ե՛րբ մտածումս կը դառնայ հայ մեծագոյն գրագէտի շուրջը, կը մղուեմ մտապատկերել մեծահանճար Միքէլ Անջէլօն, որը կուրանալուց իսկ յետոյ, կը շարունակէր ստեղծագործ քաղցրութեամբ շօշափել իր մարմարիոնէ կոճղը:
Ահարոնեանն էլ իր մարմարիոնն ունեցաւ - մեր ցեղի ճակատագիրը:

05.02.2016

ԿԻՄ ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ / Բանաստեղծությունը ոգեղեն գյուտ է...


Նամակատուփ

Բա՛րև Գարեգին Բաբայան.
Ստացա քո <<Կարոտներս>> խորագիրը կրող բանաստեղծությունների անդրանիկ ժողովածուն:
Դա ինձ համար բոլորովին էլ զարմանալի չէր, որովհետև քեզ հետ ունեցած հպանցիկ հանդիպումների ու կարճատև զրույցների ընթացքում զգացել եմ, որ քո ներսում տիրականորեն նստած է բանաստեղծը, և որ այն մի օր խոսելու է:
Մեր հայրենի բնաշխարհի շքեղաշուք գեղեցկությունները, առավոտների քաղցրությունն ու երեկոների հոգեպարար ինքնաբավությունը, պապերի ու հայրերի կողմից սրբագործված սովորություններն ու թողած ավանդները, պատանեկան սերերի կորուստների ցավերն ու մորմոքները մշտապես ուղեկցում են մարդուն:
Քո բանաստեղծությունների տարածքում շոշափվում են այս որակները՝ ինքնատիպ գունախաղերով:

03.02.2016

ՍԵՐՈ ԽԱՆԶԱԴՅԱՆ / Դեպի արարում

Սերո Խանզադյանի կյանքն ու ստեղծագործությունը անբաժան են հայ ժողովրդին վիճակված բոլոր փորձություններից, հայրենիքի ճակատագրից: Նրա ստեղծագործություններում տրոփում է հայրենքի ճակատագրի սրված զգացողությունը, սրտի մորմոքը հայության ապրած մեծ ցավի նկատմամբ, նաև հավատը՝ ամեն գնով պատմության հարվածներին դիմանալու, գոյատևելու, արարման ուժով զորանալու… 
Խանզադյանի ստեղծագործության մեջ մեծ տեղ են գրավում եղեռնյան թեմաներով գրված ստեղծագործությունները, որոնք նվիրված են ոչ միայն 20-րդ դարասկզբի ողբերգական իրադարձություններին, այլև այդ տարիների հերոսական դրվագներին՝ հայ մարդու ազգային արժանապատվության, մաքառման ոգու, կենսասիրության ընդգծումով: Գեղարվեստական գործերում արտահայտած գաղափարները Խանզադյանը տարբեր առիթներով արծարծել է նաև հրապարակագրական էջերում, հարցազրույցներում՝ թարմ լիցքեր հաղորդելով պատմության վերաարժևորման, հայ դատի հանրայնացման գործընթացին:
Ձեզ ենք ներկայացնում արխիվային մի ուշարժան նյութ՝ <<Գրական թերթ>>-ի՝ 1990 թվականի ապրիլի 20-ի համարում տպագրված Խանզադյանի <<Դեպի արարում>> խորագրով հրապարակախոսությունը՝ նվիրված Մեծ Եղեռնի 75-ամյա տարելիցին: 
Հոդվածը, կարելի է ասել, հորդոր ու պատգամ է սերունդներին, որում Խանզադյանը շեշտում է գոյապահպանության պայքարում հոգևոր մաքառումների անգնահատելի նշանակությանը, արարման ուժի խորհուրդը… Ուշագրավ փաստարկումներով են ներկայացվում ժամանակի իրողությունները, որոնք բեկվում են անցյալ-ներկա-ապագա փոխկապակցության մեջ և առավել հետաքրքաական դարձնում պատմության դասերի խանզադյանական արծարծումները:
Հոդվածն արդիաշունչ է նաև մեր օրերի համար և կարող է կամրջվել Եղեռնի 100-ամյակի խորհրդի հետ, դիտվել որպես մեծ գրողի խոսք-պատգամը ներկա սերնդին…

ԴԵՊԻ ԱՐԱՐՈՒՄ

Ես հայոց Մեծ Եղեռնի տարեկիցն եմ: 75 տարի: Մեր ազգի ողբերգության վերաբերյալ ասելիքս ասել եմ <<Խոսեք, Հայաստանի լեռներ>> վեպիս մեջ, էլի՝ այլ տեղեր: Ասելիքս ասել եմ, երբ 1965-ին փորձեցինք նշել 1915-ի ցեղասպանության 50-ամյակը: Եվ ոչ միայ ես, շատե՛րը, մեր ո՛ղջ ժողովուրդը: Բայց Մոսկվայից այնպիսի աղմուկ բարձրացրին մեր դեմ, որ նույնիսկ եղեռնագործները զարմացան: