Ասում ենª մշակույթը ստեղծվում է, երբ ժողովրդի ոգին §ամուսնանում է¦ տվյալ երկրի, հողի հետ: Հիրավի, արարչագործ է Սյունյաց ոգին: Գուսան Աշոտի երևույթը ևս այդ իրողության փայլուն վկայությունն է: Նրա արվեստը ստեղծվել, դարբնվել է ըստ Սյունյաց հողի անարատ ոգու… Այստեղ է Գուսան Աշոտի մեծությունը, նրա արվեստի բանալին:
Աշոտի անունը սիրելի ու թանկ է ոչ միայն իր ծննդավայրումª հնամենի Գորիսում: Նրա ստեղծագործությունը հայ գուսանական արվեստի բարձրագույն թռիչքն է: Գուսանը որպես երևույթ մեր ազգային մշակույթի, բնաշխարհիկ ոգու ամենաբնորոշ ու հնչեղ դրսևորումներից է: Նա ստեղծեց իր խորապես անկրկնելի երգաշխարհըª կենսական ճշմարտության հավերժախոս խորհրդով, այն էª կյանքի մասին երգել կյանքի՛ ձայնով: Ժողովրդական երգը նա ընդունել է ամբողջ էությամբ, կարծես միացել, խառնվել է հետը: Գուսանը կարողացել է հողի ոգին գիտակցել և աննման, սրտաբուխ իր երգի միջոցով այդ գիտակցությունը բարձրացնել համաշխարհային արժեքների մակարդակի:
Գուսանի ամեն մի տողի մեջ բնաշխարհի մարդն էª զերծ ազգային հատկանիշները քայքայող օտար տարրերից: Նրա երգերը հայրենի հողից դուրս ուրիշ իրականություն ու հավիտենականություն չունեն: Դրանք հայրենի հողի պես կենարար են և հնչելու են ժողովրդի սրտի բաբախի հետ, ժողովրդին ոգի ու շունչ են տալու, մարդու մարդկայնացման ուղիներ են մատնանշելու…Սյունեցին ի բնե երգ ունի իր հոգում, դա Գուսանի երգն է, եթե անգամ չի գիտակցում: Այն ամենուր է, գալիս է ամեն տեղիցª երկնքից, Սյունյաց սարերից, ծառ ու ծաղկից, քայլող-անցնողների սրտերից, օդի սրսփանքից… Սյունյաց հողը օծված-ոսկեջրված է Գուսան Աշոտի երգով, որ հորդորում է.
Մեր ծորը ղունըղատոն օջախ ա,
Այ հըրեվան, այ խալխ,
Տուս չտառնաք էս ծորան,
Մեր ծորերն ա մեր բախտը…
Գուսանական արվեստի մեջ ոչ ոք այնպես նրբորեն, արվեստի, զգացմունքի ու ապրումի այնպիսի ներդաշնակությամբ չարտահայտեց բնության ու սիրո երգը, այնպես չզգաց կյանքի նախաստեղծ-ներթաքույց գեղեցկությունները, ինչպես Գուսան Աշոտը: Նրա երգերում տրոփում է քնքուշ ու զգայուն մի սիրտ: Կենսընկալումները վերին աստիճանի անխառն են, անաղարտ, ցոլուն: Բնապատկերային տողերը ծաղկահոտ են, բնությունն ընկալվում-իմաստավորվում է իբրև անխաբ հավերժություն, որ գեղազարդվում է սիրեցյալ նազելու գոյության հրապույրով, սպասումով ու կարոտով…
Դե արի, շորորա, տաղ ասեմ, սիրելիս,
Օջախս տխուր է առանց քեզ, նազելիս…
Դե արի, շորորա, տաղ ասեմ, սիրելիս,
Օջախս տխուր է առանց քեզ, նազելիս…
Այսօր էլ ամենատարբեր բեմերից հնչում և հնչելու են Գուսան Աշոտի երգերը, խնջույքի և ուրախության սեղաններ են զարդարելու, սրտեր ու հոգիներ են հուզավառելու…
Շնորհավո՛ր ծնունդդ, Գուսան....
Թ.ՄԱՐՈՒԹՅԱՆ
Комментариев нет:
Отправить комментарий